ศัลยกรรมช่องปากและใบหน้า
ศัลยกรรมช่องปาก
ศัลยกรรมช่องปากเป็นวิธีการรักษาทางทันตกรรมที่เกี่ยวข้องกับการผ่าตัด
ซึ่งทันตแพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยและการวางแผนการรักษา ก่อนที่จะเริ่มการรักษา
โดยศัลยกรรมช่องปากประกอบด้วย
- การผ่าตัดเพื่อผ่าฟันคุด
- การถอนฟัน
- การผ่าตัดเพื่อแก้ไขความผิดปกติของกระดูกขากรรไกร
(Surgical correction of jaw
excess/deficiency)
- การปรับตำแหน่งขากรรไกรล่าง
- การจัดการกับรูปหน้าที่ผิดปกติ
- การผ่าตัดเพื่อปลูกถ่ายกระดูก ( Bone graft
surgery)
- การผ่าตัดเพื่อฝังรากฟันเทียมไททาเนียม ( Implant
surgery)
- การผ่าตัดเหงือกก่อนเข้ารับการรักษาทางทันตกรรมประดิษฐ์ (Pre-prosthetic
surgery)
การทำศัลยกรรมกระดูกขากรรไกร
การทำศัลยกรรมกระดูกขากรรไกรเพื่อแก้ไขในเรื่องความสวยงามนั้น ในปัจจุบันนั้นมีผู้คนที่ให้ความสนใจกันมากทีเดียว
แต่ในส่วนใหญ่แล้วการแก้ไขไม่สามารถกระทำได้โดยอาศัยการผ่าตัดเพียงอย่างเดียว จำเป็นต้องใช้ การรักษาร่วมระหว่างทันตกรรมจัดฟัน
และศัลยกรรมกระดูกขากรรไกร เนื่องจากผู้ที่ความผิดปกติในของกระดูก ขากรรไกรบน หรือล่างที่ยื่นหรือยุบมากกว่าปกติ
จะทำให้เกิดการสบฟันที่ผิดปกติด้วยเสมอ เห็นได้ชัดใน ผู้ที่ขากรรไกรล่างใหญ่
ยื่น มากกว่าขากรรไกรบน จะมีฟันหน้าล่างสบคร่อมฟันบนต่างจากคนทั่วไป
ที่จะมีฟันหน้าบน
สบคร่อมฟันหน้าล่าง ดังนั้นในการรักษาจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะค้องมีการจัดฟันร่วมด้วยเสมอทั้งก่อนการผ่าตัดและหลังการผ่าตัด
การรักษาแบ่งออกได้เป็น 5 ระยะ
1.การรักษาทางทันตกรรมทั่วไปก่อนการจัดฟัน (Introductory treatment)ได้แก่การรักษาทางทันตกรรมต่างๆ เพื่อให้พร้อมต่อการรักษาในขั้นตอนต่อไป เช่นการทำความทำความสะอาดฟันโดยการขูดหินปูน การอุดฟัน การถอนฟันกรามที่คุดอยู่ การถ่ายภาพรังสีเพื่อวางแผนการรักษา
2.การรักษาทางทันตกรรมจัดฟันก่อนการผ่าตัด (Presurgical orthodontic
treatment)
การรักษาในช่วงนี้ไม่ได้มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้เกิดความสวยงามของใบหน้าแต่อย่างใด
แต่เป็นการปรับ ตำแหน่งของฟันในกระดูกขากรรไกรเพื่อให้ตำแหน่งของฟันซี่ต่างๆ
อยู่ในตำแหน่งที่ปกติ ในบางครั้งคนไข้จะรู้สึกว่าความผิดปกตินั้นมีความรุนแรงมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่น ในคนไข้ที่มีขากรรไกรล่างยื่นมักจะมีฟันหน้าบนยื่น
และฟันหน้าล่างหุบมากกว่าปกติ เนื่องจากฟันมีการปรับตัวให้เกิดความสมดุลจากการที่ขากรรไกรล่างยื่นไปข้างหน้ามากเกินไป เมื่อคนไข้ได้รับการจัดฟันในช่วงแรกนี้
จะต้องมีการปรับตำแหน่งของฟันหน้าบนให้หุบเข้า และฟันหน้าล่างให้ยื่นออก
เพื่อให้มีการเอียงตัวของฟันตามปกติ คนไข้จะมีความรู้สึกว่า ใบหน้าส่วนล่างจะยื่นมากกว่าก่อนการจัดฟันเสียอีก ซึ่งปัญหาเหล่านี้จะแก้ไขในขั้นตอนการผ่าตัด โดยการเลื่อนขากรรไกรล่างเข้าไปทางด้านหลัง การจัดฟันในขั้นตอนนี้โดยส่วนใหญ่ใช้เวลาประมาณ 1 ปี
3.การผ่าตัดกระดูกขากรรไกร (Surgical procedure)เป็นขั้นตอนการผ่าตัดภายหลังจากปรับตำแหน่งของฟันให้อยู่ในระดับปกติแล้ว
อาจเป็นการผ่าตัดเฉพาะ ขากรรไกรล่าง หรือทั้งบนและล่าง
ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของความผิดปกติ การผ่าตัดจะกระทำภายใต้การดมยาสลบ
ผ่าจากในช่องปาก ดังนั้นจึงไม่ก่อให้เกิดรอยแผลเป็นให้เห็นจากภายนอก แต่จะต้องใช้ลวดมัดฟันบนและล่างเพื่อให้ขากรรไกรเข้าที่ประมาณ 7-10
วัน คนไข้ต้องพักรักษาตัวในโรงพยาบาลภายหลังจากการผ่าตัดประมาณ
1 สัปดาห์ ซึ่งมักไม่มีปัญหาอะไรหากคนไข้มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงดี
4.การรักษาทางทันตกรรมจัดฟันหลังการผ่าตัด (Postsurgical orthodontic
treatment)
เป็นการปรับตำแหน่งของฟันอีกครั้งเพื่อให้ฟันเข้าที่
และปรับการสบฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่ดีที่สุด ใช้เวลาประมาณ 4-6 เดือน หลังการถอดเครื่องมือจัดฟันออกแล้ว จำเป็นต้องใส่เครื่องมือคงสภาพ ชนิดถอดได้ต่ออีกประมาณ 6 เดือน
เพื่อให้การสบฟันถูกต้องและสมดุลย์
5.การรักษาทางทันตกรรมทั่วไปภายหลังการจัดฟัน (Definitive treatment)เป็นการรักษาเล็กๆ น้อยๆ ภายหลังจากจัดฟันเสร็จแล้ว เช่นการอุดฟัน ใส่ฟัน รักษาโรคเหงือก รวมถึงการตรวจสุขภาพฟัน เคลือบฟลูออไรด์ประจำปี
เป็นต้นจากที่กล่าวมาอาจดูว่าการรักษาออกจะยุ่งยากและมีกรรมวิธีหลายขั้นตอน
แต่เนื่องจากวัตถุประสงค์ของการรักษาคือ การแก้ไขความผิดปกติของการสบฟันอันเนื่องมาจากความผิดปกติของกระดูกขากรรไกร ดังนั้นไม่เพียงเพื่อความสวยงามแต่เพื่อให้เกิดการสบฟันที่ดี
และสุขภาพช่องปากที่ดี ด้วยจึงจำเป็นต้องมีการรักษาที่ต้องใช้เวลานาน
และขั้นตอนที่มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่สำคัญที่สุดคือความร่วมมือจากคนไข้ ที่ต้องให้ความร่วมมืออย่างดีตลอดการรักษาตั้งแต่ต้นจนจบ (ซึ่งไม่ต่ำกว่า 3-4
ปี) รวมทั้งแพทย์ผู้ชำนาญเฉพาะทาง ทั้งทางทันตกรรมจัดฟัน และ ศัลยแพทย์กระดูกขากรรไกร
ที่คุณสามารถขอรับคำปรึกษาได้จากสถานบริการทั้งของรัฐ และเอกชน
ลองดูที่คณะทันตแพทยศาสตร์ ของทุกมหาวิทยาลัยก็ได้ครับ
ศัลยกรรมช่องปากและใบหน้า
ศัลยกรรมช่องปากและใบหน้าขากรรไกร หรือ
ศัลยกรรมช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล (Oral and maxillofacial
surgery) เป็นศัลยศาสตร์ที่เกี่ยวกับการแก้ไขอาการ
โรค การบาดเจ็บ หรือความผิดปกติที่เกี่ยวกับศีรษะ คอ ใบหน้า ขากรรไกร
และเนื้อเยื่อบริเวณช่องปาก และบริเวณใบหน้าและขากรรไกร โดยสากลจัดวิชานี้เป็นศัลยกรรมเฉพาะทาง
ทั้งนี้
เพื่อรักษาผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อบริเวณช่องปากและใบหน้าที่มีสาเหตุจากฟัน
โรคเนื้องอกและถุงน้ำในบริเวณกระดูกขากรรไกร การรักษาผู้ป่วยที่มีกระดูกใบหน้าหัก
และการผ่าตัดเล็กในช่องปาก เช่น การผ่าตัดฟันคุดที่ยากและซับซ้อน
การทำศัลยกรรมตกแต่งเนื้อเยื่อในช่องปากก่อนการใส่ฟันปลอม
รวมถึงการให้การรักษาทางทันตกรรมในผู้ป่วยที่มีโรคทางระบบ
อย่างไรก็ตาม
การผ่าตัดศัลยกรรมช่องปากและใบหน้าขากรรไกรนั้น
ต้องทำโดยทีมแพทย์และสถานพยาบาลที่มีความเชี่ยวชาญด้านศัลยกรรมเฉพาะทาง